Me Shivajiraje Bhosale Boltoy | Marathi Song | Mahesh Manjrekar

महाराजांची ,शिवाजी महाराजांची कीर्ती बेफाम होती, 

महाराजांची कीर्ती बेफाम, भल्या भल्यांना फुटला घाम, 

याला कोण घालील येसन, दरबारी पुस्ती बेगम .. 

बडी बेगम म्हणजे अली अदिलशाहची आई बरं का .. 

नजरेत तिच्या अंगार, दरबार झाला गपगार, 

कुणी घेईना पुढाकार, साऱ्यांनीच मानली हार, 

इतक्यात अचानक एक सरदार उठला, 

बोललामैं  लाऊंगा शिवाजी को , 

अन त्यानं विदा उचलला, 

नाव त्याचं अफजल खान 

जिता जागता जणू सैतान , 

खान बोलला छाती ठोकून, 

शिवबाला टाकतो चिरडून, 

मरहब्बा, सुभानल्ला … 

कौतिक झालं दरबारात, 

खान निघाला मोठ्या गुर्मीत, 

त्याचं घोडदळ पायदळ, 

फौजा फाटा लई बक्कळ, 

अंगी दहा हत्तीचं बळ, 

पाहणारा कापे चळचळ… 

वाटेत भेटेल त्याला चिरडीत, 

ठेचीत, खानाची सेने निघाली, 

गावं लुटली, देवळं उध्वस्त केली, 

आयाबहिणींची अब्रू लुटली, 

कोण ? , कोण रोखणार हे वादळ ? 

आता शिवबाचं काय खरं नाही , 

इकडं निजाम . तिकडं मोघल, 

पलीकडं इंग्रज, जो तो हेच बोलू लागला, 

राजाची सेने मूठभर, खानाला कसा थोपणार ? 

काय लढवावा हुन्नर, चिंतेत पंत सरदार … 

Music 

Shivaji Maharaj Powada Lyrics | छत्रपती शिवाजी महाराज पोवाडा

अशा वाघिणीचा तो छावा …. 

अशा वाघिणीचा तो छावा, 

गनिमाला कसा ठेचावा, डोक्यात गनिमी कावा, 

भेटीचा धाडला सांगावा , 

प्रतापगडावर , 

प्रतापगडावर आमने-सामने, 

भेटीचा सांगावा खानानं , 

हसत हसत कबूल केला, 

दिवस ठरला, 

दिवस ठरला, अन ठरल्या प्रमाणे … 

प्रतापगडाच्या पायथ्याशी खान …(३)

आला बेगुमान नाही त्याला जाण

शिवाजी राजाच्या करामतिची

त्याशी नाही जाणीव शक्तिची

करील काय कल्पना युक्तिची हा जी जी जी …(३)

महाराजानी निरोप घेतला …(२)

न दंडवत घातला भावानीला

तसाच आई जिजाऊला

वकुत ह्यो वंगळ त्यों कसला

पानी आल आईच्या डोळ्याला

न सरदार लागला रडायला

अहो हे हे हे सरदार तर रडतीलच

पण हत्ती घोड़ शिव ना चार्याला

अन गाई बघा लागल्या हम्बराया

असला बेहुद वकुत आला

दुश्मनाच्या गोटामधी चालला मराठ्याचा राजा

अहो राजा हो जी र दाजी र जी जी …(३)

खानाच्या भेटीसाठी …(२)

महाराजानी एक शानदार शामियाना उभारला होता

भेटीसाठी छान उभारीला

नक्षीदार शामियान्याला

अन अशा ह्या शामियान्यात

खान डौलत डुलत आला …(२)

सय्यद बंडा त्याच्या संगतीला

शिवबाच्या संगती महाला

म्हणतात ना होता जीवा म्हणुन वाचला शिवा

राजाला पाहून खान म्हणतो

आओ आओ शिवाजी आओ हमारे गले लग जाओ

खान हाक मारीतो हसरी …(२)

रोखून नजर गगनी

जी र जी जी …

पण आपला राजा …(२)

काही कच्च्या गुरुचा चेला नव्हता

राजा गोर पहात त्याची न्यारी

चाल चित्याची सावध भारी

जी र जी जी …

खानान राजाला आलिंगन दिल

अन दगा केला

खान दाबी मानी मान्याला …(२)

कट्यारीचा वार त्यान केला …(२)

गर खरा आवाज झाला

चिलाखत व्हत अंगाला

खानाचा वार फुका गेला

खान यडबडला

इतक्यात महाराजानी

पोटामधी पिसवा ढकलला

वाघनखांचा मारा केला

हे टरटरा फाडल पोटाला

हे तडा गेला खानाचा कोथळा

बाहिर आला जी र जी जी …(३)

प्रतापगडाचे युद्ध जाहले …(३)

रक्त सांडले पाप सारे गेले

पावन केला क्रुष्णेचा घाट …(२)

लावली गुलामिची हो वाट …(२)

मराठे शाहिचा मांडला थाट हो जी जी …(३)

Shivaji Maharaj Powada Lyrics | छत्रपती शिवाजी महाराज पोवाडा

Song Details: 

चित्रपट : मी शिवाजी राजे भोसले बोलतोय

गीत : शाहीर अद्न्यातदास, गुरु ठाकूर 

संगीत : सुहास बावडेकर

गायक : नंदेश विठ्ठल उमप

   उदेश उमप यांनी सर्वात पहिल्यांदा “मराठी सा रे ग म प” च्या

 मंचावर हा पोवाडा सादर करून मराठी लोकसंगीताची नव्याने 

ओळख करून दिली. हेच गाणे त्याचा छोटा भाऊ नंदेश यांनी 

“मी शिवाजी राजे भोसले बोलतोय” या चित्रपटात गायले आहे.

पोवाडा ह्या साहित्य प्रकारचा इतिहास: 

पोवाडा हा मराठी साहित्यातील एक सुप्रसिद्ध प्रकार आहे. मुळात

दलित समाज असलेल्या गोंधळ (गोंडिया) जातीच्या सदस्यांनी गायलेल्या

गाण्यांचा हा प्रकार आहे. शिवरायांनंतर सर्व जातींनी तो स्वीकारला.

पोवाड्याची गाणी युद्धांवर केंद्रित होती. गायकांनी वेगवेगळ्या लढायांचे

अतिशय ज्वलंत चित्र एका गायनात रेखाटले जायचे ज्याला पोवाडा

असं म्हटलं जात.  या प्रकाराचा उगम त्या शिवकाळात झाला असं

म्हणता येईल,  जेव्हा आक्रमणकर्त्यांकडून अंतर्गत लढाया आणि

हल्ले सामान्य होते आणि आपल्या आश्रयदात्याला सर्वांशी लढण्याची

प्रेरणा देणे हे कवीचे परम कर्तव्य बनले होते, आणि त्यातून पोवाडा

गाण्याची शूरवीरांचे पराक्रम जगभर गाजावेत या भावनेनं पोवाडा गायले जायचे. 

पण महात्मा फुले यांनी लोकांमध्ये जनजागृती करण्यासाठी पोवाड्याचा

वापर केला. स्वातंत्र्यलढ्यात पोवाडे ही राष्ट्रीय चळवळीची आणि

स्वातंत्र्यानंतर लोकचळवळींची गाणी बनली.

जुन्या मराठीत पोवाड्याचा अर्थ “गौरव करणे” असा होतो. पोवाडा

गाणाऱ्यांना मराठीत शाहीर म्हणून ओळखले जाते. शाहीर हा शब्द

मराठी संस्कृतीइतकाच जुना आहे. शाहिरी वाङ्मयाने मराठी कवितेचा

उगम घडवून आणला, असे म्हटले जाते. 

पोवाडा हा समकालीन मराठा इतिहासाचा विश्वासार्ह इतिहासकार

मानला जातो. पोवाड्याचा इतिहास १७ व्या शतकात सुरू होतो.

पण यादवकाळात शिवरायांच्या अभिषेकापूर्वी ज्ञानेश्वरीत गायली

जाणारी भक्तीगीतेही पोवाड्याचाच एक प्रकार होती. छत्रपती शिवाजी

महाराजांचा काळ (१६३०-१६८०) हा पोवाड्याचा सुवर्णकाळ होता.  

शाहिरी साहित्याचा उगम शिवाजी महाराजांच्या राजवटीत झाला.

पहिला पोवाडा, अफझल खानाचा वध, (अफझलखानाचा वध) १६५९

मध्ये अग्निदासांनी गायला. या पोवाड्यात शिवरायांनी अफझलखानाला

ठार मारल्याचे उत्कंठावर्धक शब्दांत वर्णन केले आहे आणि महाराष्ट्राच्या

राजपत्रात त्याचा उल्लेख आढळतो. आणखी एक महत्त्वाचा पोवाडा

म्हणजे तानाजी मालसुरे यांनी सिंहगड किल्ला ताब्यात घेतला. हे

सर्वप्रथम तुळशीदास यांनी गायले होते. यमजी भास्कर यांनी गायलेला

बाजी पासलकरांबद्दलचा पोवाडाही तितकाच महत्त्वाचा आहे. 

शिवाजी महाराज अवतार पुरुष, शिवप्रतिज्ञा, प्रतापगडाचा रणसंग्राम,

शाहिस्ताखानचा परभव, शिवाजी महाराज पोवाडा, छत्रपती राजमाता

जिजाबाई, शिवरायचे पुण्यस्मरण, सिंहगड, शिवराज्याभिषेक,

समाजवादी शिवछत्रपती, शिवगौरव, शिवदर्शन, पोरोगामी शिवाजी,

शिवसंभव, शिवकाव्य आदी शिवरायांना केंद्रस्थानी असलेले अनेक पोवाडे होते.

पोवाड्याला महाराष्ट्रात अनन्यसाधारण सांस्कृतिक महत्त्व असून तो

राज्याच्या सांस्कृतिक अस्मितेचा अविभाज्य भाग बनला आहे.

मराठा साम्राज्याचा ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक वारसा जतन

आणि हस्तांतरित करण्याचे हे एक साधन आहे. पोवाडा हे तरुण

पिढीला त्यांच्या पूर्वजांनी केलेल्या शौर्यपूर्ण संघर्षाची आणि बलिदानाची

माहिती आणि प्रेरणा देण्याचे माध्यम म्हणून काम करते. 

पोवाड्याचा प्रभाव मनोरंजनापलीकडे पसरलेला आहे. महाराष्ट्रातील

लोकांमध्ये अभिमान, एकता आणि सामूहिक स्मृतीची भावना निर्माण

करण्यात ही संस्था महत्त्वाची भूमिका बजावते. पोवाडा सादरीकरण

बर्याचदा सण, सांस्कृतिक कार्यक्रम आणि ऐतिहासिक स्मृतींशी संबंधित

असते, ज्यामुळे सांस्कृतिक सातत्य आणि सामुदायिक एकात्मतेची

भावना बळकट होते.

पोवाड्याची गीते मराठीत रचली गेली आहेत, बर् याचदा फारसी

आणि अरबी सारख्या इतर भाषांमधील श्लोकांसह जोडली जातात.

काव्यात्मक भाषा, ज्वलंत चित्रण आणि उद्बोधक वर्णन, श्रोत्यांना

ऐतिहासिक घटना आणि लढायांपर्यंत पोहोचवणारे ते ओळखले

जातात. पोवाडे प्रेक्षकांना भुरळ घालण्यासाठी कथाकथन तंत्र,

रूपक आणि प्रतीकात्मकता यांचा मिलाफ वापरतात.

ऐतिहासिक नोंदीतील पोवाडे

पोवाड्याचे इतिहासात तीन व्यापक कालखंड आपण पाहू शकतो.

1. पहिला कालखंड (इ.स. १६३०-१८१८) : शिवाजी राजवट ते पेशवे राजवट.
2. दुसरा कालखंड (१८१८–१९४७): ब्रिटिश राजवट – स्वातंत्र्यापूर्वी.
3. तिसरा कालखंड (१९४७ नंतर) : स्वातंत्र्योत्तर काळ.

समकालीन पोवाडा कलाकार वैविध्यपूर्ण विषयांचा शोध घेतात

आणि आजच्या काळाशी संबंधित सामाजिक प्रश्नांचा समावेश करतात.

समकालीन आव्हानांविषयी जनजागृती करण्यासाठी, सामाजिक

न्यायासाठी वकिली करण्यासाठी आणि सांस्कृतिक सलोखा

वाढविण्यासाठी ते पोवाड्याचा एक व्यासपीठ म्हणून वापर करतात. 

ज्या शाहीस्तेखानाची बोटे महाराजांनी लाल महालात छाटली आणि

त्याच्या मनात शिवाजी महाराज या नावाचा खौफ निर्माण केला, तो

शाहीस्तेखान साधासुधा मामुली सरदार नव्हता. तर तो अबू

तालिबानचा नवाब होता, तुर्कस्तानचा नवाब होता ! प्रतिऔरंगजेब

म्हणुन ओळखणारा हा शाहीस्तेखान औरंगजेबाचा सख्खा मामा

होता. त्याने प्रचंड मोठा पराक्रम करून मोघलांना मोठा बंगाल

प्रांत जिंकुन दिला होता. पण एका रात्रीत महाराजांनी लाल महालात

घुसुन त्याची बोटे छाटली आणि काही कळायच्या आत पसार झाले !

परिणामी शाहीस्तेखानाने त्यानंतर शिवाजी महाराज या नावाची

इतकी भिती घेतली की शिवाजी महाराजांना आता मला स्वप्नात

देखील भेटायचं नाही. असं त्याने औरंगजेबाला सांगितलं इतका

खौफ या नवाबाच्या मनात निर्माण केला होता !

त्यांच्या ह्या आणि अशा अनेक पराक्रमांचे गोडवे पोवाड्यातून

गायले जातात. आणि त्याची ओळख जगाला करून दिली जाते

याचा आपणांस भारतीय आणि महाराष्ट्र निवासी म्हणून अभिमान

आणि गर्व असायलाच हवा. 

Shivaji Maharaj Powada Lyrics | छत्रपती शिवाजी महाराज पोवाडा

Presenting Superhit Shivaji Maharaj Powada 

“Maharajanchi Kirti Befam – Afzal Khan Vadh Powada”.

 From movie ‘Me Shivaji Raje Bhosale Boltoy 

मी शिवाजीराजे भोसले बोलतोय’ Sung by Nandesh Umap 

and composed by Ajit – Sameer – Atul. Lyrics are penned by GuruThakur, Adnaynt Das.

Also Read: छत्रपती शिवाजी महाराज | Interesting Facts About Chhatrapati Shivaji Maharaj – मराठी BlogWali (marathiblogwali.in)

Also Read: 21 Interesting Facts About Chhatrapati Shivaji Maharaj That Everyone Should Know (indiatimes.com)