विजयादशमी ☘️ दसरा का साजरा केला जातो? । Dasara Celebration in India☘️| Vijayadashami

Dasara Vijayadashami Celebration in India

विजयादशमी म्हणजेच दसरा हिंदू चांद्र दिनदर्शिकेनुसार आश्विन महिन्यात आणि महानवमीच्या एक दिवसानंतर किंवा शारदीय नवरात्रीच्या शेवटी शुक्ल पक्ष दशमीला येतो. विजयादशमी म्हणजे वाईटावर चांगल्याचा विजय. हिंदू पौराणिक कथांनुसार भगवान रामाने याच दिवशी लंकेचा राक्षसराजा रावणाचा पराभव केला होता. आणखी एक आख्यायिका सांगते की, नऊ दिवस चाललेल्या भीषण युद्धानंतर दुर्गा मातेने महिषासुराचा पराभव केला.

अशा खरंतर एक नाही दोन नाही तर तीन वेगवेगळ्या कथा आहेत. ‘विजयादशमी’ म्हणून ओळखला जाणारा दसरा हा सर्वात महत्त्वाचा सण म्हणून भारतीयांच्या हृदयात विशेष स्थान आहे. नवरात्रीचा नऊ दिवसांचा उत्सव आणि दुर्गापूजेच्या चार-पाच दिवसांच्या उत्सवाचा समारोप होतो.

आपण विजयादशमी का साजरी करतो? जाणून घ्या त्याचा इतिहास: Dasara Vijayadashami Celebration in India

दसऱ्याची पहिली कथा

भारतातील काही भागांमध्ये हा दिवस त्या दिवसाचे प्रतीक आहे ज्या दिवशी देवी दुर्गाने महिषासुर राक्षसाचा वध केला होता. याच कारणामुळे लोक नवरात्रात देवी दुर्गाचे सर्व नऊ अवतार समर्पित करतात. दुर्गाने महिषासुरविरुद्ध नऊ दिवस नऊ रात्री चाललेल्या युद्धावर राज्य केले आणि माता दुर्गाने दहाव्या दिवशी राक्षसाचा वध केला. याच कारणास्तव लोक नऊ दिवस चालणाऱ्या नवरात्रोत्सवात तिची पूजा करतात. दहा दिवसांच्या या दिवशी दुर्गाला समर्पण केले जाते.

दसरा हा त्या दिवसाचे ही प्रतीक आहे जेव्हा भयंकर देवी दुर्गाने महिषासुराच्या पराक्रमी सैन्याचा सामना केला आणि त्याचा नाश केला आणि शेवटी महिषासुर राक्षसाचा वध केला. संपूर्ण भारतात मोठ्या उत्साहात साजरा केला जाणारा हा सण आपल्यासोबत वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचा गहन संदेश घेऊन जातो.

दसऱ्याच्या दुसरी कथा

दसऱ्याचा इतिहास भारतीय महाकाव्य रामायणात खोलवर रुजलेला आहे. या दिवशी भगवान रामाने देवी दुर्गाच्या आशीर्वादाने पत्नी सीतेचे अपहरण करणाऱ्या दहा डोक्यांचा राक्षसराजा रावणाचा वध केला होता.या दिवशी विष्णूच्या सातव्या अवताराचा विजय देखील होतो. रावणाने प्रभू रामाची पत्नी सीतेचे अपहरण केले. म्हणून त्याने त्याच्याविरुद्ध युद्ध केले आणि सतयुगात रावणाचा (दहा डोक्याच्या राक्षसाचा) वध केला. प्रभू रामाचे बंधू लक्ष्मण आणि त्यांचे अनुयायी हनुमान त्यांच्यासोबत लंकेला गेले. रावणाशी युद्ध करून सीतेला परत आणण्यातही त्यांचे मोलाचे योगदान होते. वाटेत रामाने दुर्गाकडे (धैर्य आणि शक्तीची देवी) आशीर्वाद मागितला. रावणाला दुष्ट चरित्राचा वध करणारा राम हा चांगला व्यक्तिमत्त्व असल्याने लोक त्याचे महत्त्व लक्षात ठेवण्यासाठी हा दिवस साजरा करतात. चांगले आणि वाईट यांच्यातील महाकाव्ययुद्धाची परिणती सदाचाराच्या विजयाने झाली, ही कथा आजही लोकांच्या मनात घर करून आहे.

दसऱ्याची तिसरी कथा

महाभारत या महाकाव्यातून उगम पावणारी आणखी एक कथा आहे. कथेनुसार पांडवांना १२ वर्षे वनवास भोगावा लागला होता. तसेच त्यांना वर्षभर वेशभूषा करावी लागली. कौरवनवांनी त्यांना जुगाराच्या खेळात पराभूत करून हद्दपार केले, म्हणून त्यांना आपल्या वनवासाचे शेवटचे वर्ष वेषात पार करायचे होते. त्यामुळे त्यांना आपली ओळख आणि शस्त्र दाखवायचे नव्हते, म्हणून त्यांनी त्यांना शमीच्या खाली लपवले.

वर्षाच्या अखेरीस जेव्हा ते शस्त्रशोधण्यासाठी परत आले तेव्हा त्यांनी देवी दुर्गाची पूजा केली. नंतर ते कौरवांविरुद्ध च्या युद्धात गेले. तेथे ते विजयी झाले. दशमीला घडलेल्या या घटनेने वाईटावर चांगल्याचा विजय दाखविला. तो दिवस “विजयादशमी” म्हणून ओळखला जायचा. त्यानंतर दरवर्षी लोक तो साजरा करतात.

Dasara Vijayadashami Celebration in India

“दसरा” हा शब्द “दशा” आणि “हर” या संस्कृत शब्दांपासून तयार झाला आहे, ज्याचा अर्थ “वाईट नशीब दूर करणारा” असा होतो. हे त्या दिवसाचे प्रतीक आहे जेव्हा भगवान रामाने राक्षसराज रावणाचा पराभव केला होता, जे वाईटावर धार्मिकतेच्या विजयाचे प्रतीक होते.

उत्तर भारतात आणि देशाच्या इतर काही भागांत लंकेचा राजा -कुंभकर्णाचा भाऊ रावण आणि रावणाचा शूर योद्धा पुत्र – मेघनाद यांच्या पुतळ्याचे दहन करून दसरा किंवा विजयादशमी साजरी केली जाते. नवरात्रीच्या नऊही दिवशी रामकथेवर आधारित रामलीला चे आयोजन केले जाते. दहाव्या दिवशी रावणाच्या वधाने त्याची सांगता होते. दसरा हा पाप किंवा वाईट गुणांपासून मुक्ती देखील दर्शवितो, कारण रावणाचे दहा डोके एका वाईट गुणाचे प्रतीक आहेत.

सणाचे महत्त्व: Dasara Vijayadashami Celebration in India

दसरा हा वाईटावर चांगल्याचा विजय दर्शविणारा सण आहे. इतर काही दिवशी चुकीच्या गोष्टींचा निषेध आणि शिक्षा व्हायलाच हवी, हेही यातून सूचित होते. जेव्हा जेव्हा कोणतीही दुष्टता आपल्यावर डोके वर काढते तेव्हा उत्कृष्ट शक्ती तिचा प्रतिबंध नक्कीच करेल.

सत्य, चांगली ऊर्जा, नीतिमत्ता ही लढाई नेहमीच जिंकते. भारताच्या काही भागात लोक हा दिवस नवीन गुंतवणूक किंवा व्यवसाय सुरू करण्याचा दिवस मानतात. भारतात बऱ्याच ठिकाणी या दिवशी काही लोक आपल्या मुलांना शाळेला सुट्टी असते.

Also Read: तामिळनाडूत बोम्मई कोलू । Bommai Kolu | Bommai Kolu in Tamil Nadu Navaratri – मराठी BlogWali (marathiblogwali.in)

महाराष्ट्रातील घटस्थापना आणि नवरात्रोत्सव | Navratri and Ghatasthapana – मराठी BlogWali (marathiblogwali.in)

Reference:

Dussehra 2023: Vijaydashami, History, Significance and Importance (indianexpress.com)

Dussehra Festival | What, When, Why & How to Celebrate – All Indian Festivals