You are currently viewing अभ्यास कसा करायचा ? | How to Study? | Abhyas Kasa Karaycha 
Abhyas Kasa Karaycha 

अभ्यास कसा करायचा ? | How to Study? | Abhyas Kasa Karaycha 

अभ्यास कसा करायचा ? किंवा मी केलाय तो अभ्यास माझ्या 

लक्षात राहील का ? असे अनेक प्रश्न सगळ्याच विद्यार्थ्यांच्या मनात नेहमी येतात . 

पूर्वी अभ्यास कसा करायचा हे फक्त आपल्याला आपल्या घरातली मोठी 

माणसं सांगायची पण आता डिजिटल प्लॅटफॉम इतकी आहेत आणि 

youtube वर इतकी व्हिडीओज आहेत कि मुलांना अभ्यास कसा करायचा 

ह्या प्रश्नाचं उत्तर लगेचच मिळत पण ह्या blog मध्ये तुम्ही 

अशा scientific टिप्स जाणून घेणार आहात ज्या अभ्यास कसा करायचा हे सांगतील .

अभ्यास कसा करायचा ? | How to Study? | Abhyas Kasa Karaycha 

टीप नं १ : Meditation म्हणजेच ध्यान किंवा मनन करणे. 

 Do Meditation 

अभ्यास किंवा वाचन सुरू करण्याआधी मन मोकळं करणं 

आणि टवटवीत / refresh  करणं खूप महत्त्वाचं आहे. 

जोपर्यंत तुम्ही मनन करत नाही तोपर्यंत तुम्ही तुमच्या अभ्यासावर

 लक्ष केंद्रित करू शकत नाही. त्यामुळे अभ्यासाला जाण्यापूर्वी

किमान ५ मिनिटे ध्यान किंवा चिंतन करण्याची  स्वतःला सवय लावा.

जेव्हा आपण मानवजातीचे ज्ञान सुमारे तीन किंवा चार वर्षांत कमी करण्याचा

प्रयत्न करीत असता तेव्हा ध्यान अल्पकालीन आणि दीर्घकालीन स्मृती

धारणा वाढवते. या वाढीव स्मरणशक्तीमुळे नवीन सामग्रीचा अभ्यास

आणि टिकवून ठेवणे अधिक व्यवस्थापित होऊ शकते, ज्यामुळे आपल्याला

आपल्या शैक्षणिक कार्यात धार मिळू शकते. 

टीप नं २ : वेळापत्रक तयार करा. | Prepare Timetable.

तुम्हाला तुमचा daily homework पूर्ण करता येत नाही

 किंवा आधीच्या विषयांची revision करायला वेळ मिळत नाही?

याचे कारण असे कि , तुम्ही तुमच्या वेळेचे योग्य नियोजन करत नाही .  

योग्य आणि genuine timetable  बनवा, तुमच्या homework ला

 वेळ द्या व  वर्गात काय शिकवलंय याचं revision करा . म्हणजे 

तुम्हांला अभ्यास लक्षात ठेवण्यास मदत होईल . 

अभ्यासाचे वेळापत्रक तयार करण्याची युक्ती म्हणजे दररोज एकाच

वेळी अभ्यास करण्याचे नियोजन करणे जेणेकरून आपल्याकडे सतत

तपासणी न करता लक्षात ठेवता येईल असे वेळापत्रक असेल. दिनचर्या

तयार करून, आपण सकारात्मक अभ्यासाची सवय तयार कराल. 30 ते 45

मिनिटांच्या ब्लॉकमध्ये अभ्यास सत्रांचे वेळापत्रक तयार करा. दीर्घ ब्लॉकपेक्षा

कमी वेळेचे ब्लॉक शोधणे आणि वेळापत्रक तयार करणे सोपे आहे.

टीप नं ३ : स्वतःच्या नोट्स तयार करा. | Make your own Notes. 

नोट्स चा अर्थ असा कि जो काही तुमचा अभ्यासक्रम आहे 

त्याला त्याचा अर्थ न बदलता  तुमच्या भाषेत पण संक्षिप्त रूपात लिहणं . 

तुमचा नोट्स लिहितानाच ३०-४०% अभ्यास पूर्ण होतो कारण 

ज्यावेळी तुम्ही नोट्स लिहीत असता त्यावेळी तुमच्या 

long term memory मध्ये ते कोरलं जात . 

एकदा आपण अध्याय वाचल्यानंतर, आपल्या आकलनातील कोणतीही कमतरता भरून

काढण्यासाठी आपण विचारल्या पाहिजे अशा काही प्रश्नांचा विचार करा.

उदाहरणार्थ: समजा आपण वादळांवरील एक अध्याय वाचला आहे आणि

आपण बहुतेक त्यांच्या निर्मितीसाठी वातावरणीय गरजा समजून घेत आहात.

परंतु क्लाऊड विद्युतीकरण आपल्याला होमर सिम्पसनपेक्षा “डीओएच!”

म्हणण्यास भाग पाडते. आपण खालील प्रश्न लिहू शकता:

ढगातील कण सकारात्मक आणि नकारात्मक कसे चार्ज होतात?

अभ्यास कसा करायचा ? | How to Study? | Abhyas Kasa Karaycha 

टीप ४ : दर २-३ दिवसांनी लिहलेल्या नोट्स वाचा.

 Read notes after 2-3 days. 

  नुसत्याच नोट्स लिहून तशाच ठेवून देणं आणि परीक्षा अली

 कि फक्त त्या वाचणं हे बरोबर नाही लिहलेल्या नोट्स दर २-३ 

दिवसांनी वाचून घ्या म्हणजे तुम्हाला त्यात नक्की काय लिहलंय 

ते कायम  लक्षात राहतील .  आणि सतत वाचम्याने तुमच्या मेंदूमध्ये

ती माहिती साठून राहून तुम्हांला ऐन परीक्षेवेळी नक्कीच वाचलेलं उपयोगी पडेल.

टीप ५  : संकल्पना आणि महत्त्वाच्या शब्दाकडे लक्ष केंद्रित करा. 

Focus on Concept & Keywords. 

तुम्हांला माहित आहे का ,तुमच्या पुस्तकातला २०% भागच

 फक्त महत्त्वाची संकल्पना आहे बाकी सगळं त्याच स्पष्टीकरणच 

असतं त्यामुळे तुम्हांला महत्त्वाची concept समजून घेऊन  

त्यातले पॉईंट्स म्हणजेच keywords लिहून घ्यायचे आहेत . 

सर्व प्रोग्रामिंग भाषांच्या मूलभूत संकल्पना आणि अल्गोरिदम समजून घेणे

महत्वाचे आहे जेणेकरून आपण आपल्या शिक्षणात कनेक्शन बनवू शकता. ए

कदा आपल्याकडे त्या बिल्डिंग ब्लॉक्सवर हँडल असल्यास, आपल्याला ते कधी

वापरावे हे माहित असेलच, परंतु आपण त्या संकल्पना एकाधिक

भाषांमध्ये लागू करण्यास सक्षम असाल.

टीप नं ६  : २०% वाचा ८०% कथन करणे. 

Read 20% & 80% Narrate. 

 वाचणं आणि कथन करणे यात फरक आहे म्हणून 

सगळ्यात प्रथम लक्षपूर्वक जे काही आहे ते वाचून घेणे आणि 

नंतर ते कथेस्वरूपात लक्षात ठेवण्याचा प्रयत्न करणे . 

80/20 चा नियम अभ्यास धोरणांचे महत्त्व अधोरेखित करतो. सक्रिय

नोट-टेकिंग पद्धतींपासून ते कार्यक्षम माहिती पुनर्प्राप्तीसाठी तंत्रज्ञानाचा

वापर करण्यापर्यंत, विद्यार्थी 80/20 नियमाच्या तत्त्वांशी सुसंगत होण्यासाठी

त्यांचे दृष्टीकोन तयार करू शकतात.

अभ्यास कसा करायचा ? | How to Study? | Abhyas Kasa Karaycha 

टीप ७ : विषयांची अदलाबदल करत राहा. 

Change your Subject after some time. 

सतत एकाच विषयाचा अभ्यास करत राहिलो तर 

आळस येतोआणि त्यामुळे नीट त्या विषयाचा पण अभ्यास होत नाही 

आणि दुसऱ्याही नाही त्यामुळे दार १ तासाने किंवा २ तासाने अभ्यासाचे 

विषय बदलत राहा . म्हणजेच समजा जर आता तुम्ही मराठी विषयाचा 

अभ्यास करत असाल तर पुढच्या १ ते १दीड तासात तुम्ही गणित किंवा 

विज्ञानाचा अभ्यास करायला घ्या म्हणजे तुमचमन थोडं divert होऊन 

त्या विषयात रस निर्माण करेल . 

टीप नं ८ : Revision आणि सराव  करणं महत्त्वाचं आहे. 

 Revision & Practice is Important 

Revision करताना visual aids जास्त उपयोग्याच्या ठरतात .

नुसतंच वाचत राहणं म्हणजे ते लक्षात राहिलंच असे नाही म्हणून 

वाचल्यानंतर दार २-३ दिवसांनी पुन्हा जे वाचलंय त्याची revision 

करणं जास्त महत्त्वाचं आहे . आणि जे काही वाचलंय किंवा लिहलंय

त्याचा सतत सर्व केला तरच आपल्याला सगळं लक्षात राहील म्हणून 

revision आणि practice दोन्ही करणं महत्त्वाचं आहे . पुनरावलोकनाचा हेतू आधी

तयार केलेल्या किंवा लिहिलेल्या एखाद्या गोष्टीत सुधारणा करणे हा आहे. हे

चुका सुधारण्यास, कल्पना स्पष्ट करण्यास आणि कामाची एकंदर गुणवत्ता

मजबूत करण्यास revision ची मदत करते.

टीप नं ९: स्वतःच स्वतःचे शिक्षक व्हा, आणि इतरांना शिकवण्याचा प्रयत्न करा. 

Be your own teacher, and try to teach others. 

इतरांना माहिती शिकवायची असेल तर आधी ती स्वत:च समजून घ्यावी

लागते. म्हणूनच, जेव्हा आपण काहीतरी नवीन शिकण्याचा प्रयत्न करत

असाल तेव्हा आपण ते दुसर्याला कसे शिकवू याचा विचार करण्याचे

आव्हान स्वत: ला द्या. या संकल्पनेसह कुस्ती आपल्याला विषयाची

अधिक चांगली समज मिळविण्यात मदत करेल. आपले सादरीकरण

दुसर् याला मोठ्याने वाचून दाखवल्यास तपशील आपल्या मनात

टिकून राहण्यास मदत होईल. 

टीप नं १०: दररोज किमान एक तास अभ्यासात घालवा.

Spend At Least One Hour per Day Studying

महत्त्वपूर्ण चाचणीच्या एक आठवडा आधी, दररोज संध्याकाळी एक तास

अभ्यास करा. जर आपल्याकडे दोन मोठ्या परीक्षा येत असतील तर आपल्या

दैनंदिन अभ्यासाच्या वेळेचा विस्तार करा, मूल्यमापनाच्या किंवा परीक्षेच्या

आदल्या दिवशी, शक्य तितका वेळ अभ्यासासाठी द्या. 

तुमचा अभ्यास करताना वरच्या टिप्स नक्की वापरा तुमचं 

अभ्यासात १००% मन लागेल . आणि जर ह्या टिप्स तुमच्या उपयोगी 

धन्यवाद ! 

Also Read: अभ्यास करताना ह्या चुका टाळा | Avoid Bad Study Habits | Mistakes to Avoid While Studying #studytips. – मराठी BlogWali (marathiblogwali.in)

Also Read: अभ्यास करण्याच्या पद्धती, वाचलेले लक्षात कसे ठेवावे। Abhyas Kasa Karaycha. Study tips in Marathi (bhashanmarathi.com)

42 Scientifically Proven Tips for More Effective Studying (alexanderfyoung.com)

Abhyas Kasa Karaycha 

Leave a Reply